میزان رضایت مهاجران از زندگی در آلمان

آیا مهاجران از زندگی در آلمان راضی هستند؟

هر ساله مؤسسه فدرال پژوهش‌های جمعیتی میزان رضایت مردم در آلمان را بررسی می کند. در مطالعات اخیر ثابت شده است هر چه مهاجران مدت بیشتری در آلمان زندگی می کنند، از زندگی روزمره خود رضایت بیشتری دارند.

دو مطالعه تازه نیز «نبض» مردم آلمان را سنجیده‌اند و به نتیجه مشابهی رسیده‌اند: مردم از زندگی خود راضی‌تر شده‌اند. «اطلس خوشبختی ۲۰۲۵» نشان می‌دهد که پس از سال‌های بحران، حال و هوای عمومی به‌طور محسوسی بهتر شده است. اکنون هر دو نفر از هر چهار نفر از زندگی در آلمان «بسیار راضی» هستند. 

کاترینا اشپییس، مدیر این پروژه می‌گوید: «ما در زمینه رضایت از زندگی به یک ثبات نسبی رسیده‌ایم و تقریباً به سطح پیش از کرونا نزدیک شده‌ایم. اگر گروه‌های مهاجر را تفکیک کنیم، در خواهیم یافت کسانی که از اروپای شرقی آمده‌اند، سهم بالایی از افراد بسیار راضی دارند. همچنین پدیده‌ای را مشاهده می‌کنیم که به آن "پارادوکس ادغام" می‌گویند: فرزندان مهاجران کمتر از والدینشان راضی هستند.»

اصطلاح «پارادوکس ادغام» از جامعه‌شناس و پژوهشگر ادغام، الادین المفعالانی، گرفته شده است. او این نظریه را مطرح کرده که با موفقیت ادغام، پتانسیل بروز اختلاف نیز افزایش می‌یابد. یعنی نسل‌های بعدی مهاجران نه‌تنها می‌خواهند مشارکت کنند، بلکه می‌خواهند نقش‌آفرینی کنند، و این به‌طور طبیعی به برخوردها و اختلافات منجر می‌شود.

بنابراین، در زمینه رضایت از زندگی بر اساس پیشینه مهاجرت، بالاترین میزان رضایت مربوط به خود مهاجران است، سپس افراد بدون پیشینه مهاجرت، و در نهایت فرزندان مهاجران. اشپییس می‌گوید: «این یافته که نسل دوم کمتر راضی است، می‌تواند ناشی از آن باشد که انتظاراتشان برآورده نشده یا ادغام آن‌طور که خودشان و جامعه انتظار داشتند، پیش نرفته است.»

بیشترین رضایت در آلمان: مهاجران از اروپای شرقی ادغام مهاجران از اروپای شرقی بهتر به نظر می‌رسد – تقریباً یک‌چهارم آنان از زندگی خود در آلمان بسیار راضی هستند، شاید به دلیل شباهت فرهنگی بیشتر. در مقابل، سهم بالایی از مهاجران که آسیا و آفریقا به المان مهاجرت کرده اند، ناراضی‌اند: بیش از یک‌سوم، که در هیچ گروه دیگری چنین نیست. دلایل احتمالی: تجربه تبعیض و نژادپرستی، فاصله فرهنگی بیشتر، یا مسیرهای دشوار مهاجرت.

البته تفاوت‌های زیادی بر اساس کشور مبدأ وجود دارد. در میان مهاجرانی که عمدتاً در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به آلمان آمدند، نتایج متنوعی دیده می‌شود: تقریباً یک‌سوم سوری‌ها بسیار راضی‌اند، در حالی که به همان نسبت مهاجران از عراق یا اریتره ناراضی‌اند. دلیل احتمالی: سوری‌ها شرایط حمایتی بهتری دریافت کرده اند، از جمله امکان پذیرش خانواده آن ها و مهاجرت آن ها به آلمان .

زبان آلمانی به‌عنوان کلید ادغام و رضایت برای اوکراینی‌هایی که از فوریه ۲۰۲۲ و آغاز جنگ روسیه به آلمان آمدند، وضعیت چنین است: رضایتشان نسبت به سال گذشته کمی بهتر شده، اما همچنان پایین است. حتی نیمی از آنان ناراضی‌اند.

مدیر مؤسسه فدرال پژوهش‌های جمعیتی می‌گوید: «به‌ویژه در میان زنان مسن اوکراینی که به آلمان پناهنده شده اند، رضایت از زندگی پایین‌تر است. این می‌تواند به این دلیل باشد که همسرانشان هنوز در اوکراین هستند و شاید فعالانه در جنگ شرکت دارند.»

این مطالعه یک نتیجه دیگر هم نشان می‌دهد: هرچه مهاجران در خانه کمتر آلمانی صحبت کنند، رضایتشان هم کمتر است . زبان همچنان کلید ادغام موفق است. اشپییس می‌گوید: «نه‌تنها در آلمان، بلکه در همه‌جا چنین است که مهاجران هرچه بیشتر در یک کشور بمانند، بهتر وارد بازار کار می‌شوند و زبان را بهتر یاد می‌گیرند. این موضوع باعث می‌شود که با افزایش مدت اقامت، رضایتشان نیز بیشتر شود.»

مهاجران از آلمان: اغلب افراد راضی مؤسسه فدرال پژوهش‌های جمعیتی نه‌تنها رضایت مهاجران به آلمان را بررسی کرده، بلکه کسانی را که از آلمان به کشورهای دیگر رفته‌اند نیز زیر ذره‌بین گذاشته است. نتیجه چندان شگفت‌انگیز نیست: به‌ویژه کسانی که به اسپانیا، ایتالیا، پرتغال و یونان مهاجرت کرده‌اند، از زندگی خود بسیار راضی هستند.

اشپییس توضیح می‌دهد: «این موضوع قطعاً با آب‌وهوا و همچنین هزینه‌های پایین‌تر زندگی ارتباط دارد.» او در عین حال یک پیش‌داوری را رد می‌کند: «کسانی که می‌خواهند از آلمان مهاجرت کنند، لزوماً ناراضی نیستند. در میان آنان سهم بالایی از افراد بسیار راضی وجود دارد. این نشان می‌دهد که مهاجرت همیشه به معنای نارضایتی و "فرار" از آلمان نیست، بلکه گاهی گروه‌هایی هستند که راضی‌اند اما می‌خواهند در خارج تجربه‌های تازه‌ای کسب کنند.